Het idee van een gekozen familie is geen moderne trend. Het heeft diepe wortels in gemeenschappen die te maken kregen met uitsluiting en afwijzing. In steden als New York ontstond vanaf de jaren ‘70 een levendige underground queer scene onder zwarte en bruine (Latine)  LGBTQ+-personen. Als reactie op afwijzing, zowel door hun biologische gezinnen als door de witte LGBTQ+-gemeenschap, werden zogenaamde Houses opgericht.

Deze huizen fungeerden zowel als performance-teams op Balls en als een vorm van gekozen familie. Leden zagen elkaar als broers, zussen en ouders. Vaak namen ze de familienaam van hun House over. Beroemde voorbeelden zijn de House of LaBeija, met “mother” Crystal LaBeija (later opgevolgd door Pepper LaBeija), en de House of Xtravaganza, waar Angie Xtravaganza een leidende rol had.

Die Houses boden onvoorwaardelijke zorg, bescherming en sociale structuur. Voor queer jongeren die vaak dakloos werden na verstoting, was dat van levensbelang. In de documentaire Paris Is Burning kan je zien hoe deze 'huizen' jongeren opvingen, opvoedden en ondersteunden tijdens de roerige jaren ‘80.

Diaspora en het opbouwen van een nieuw leven

Net als in de queer ballroomscene in New York, zagen ook andere gemarginaliseerde groepen dat ze niet altijd op hun biologische familie konden rekenen. Binnen verschillende migratiegeschiedenissen, zoals die van diaspora in Nederland, speelde de gekozen familie een belangrijke rol bij het opnieuw opbouwen van een leven.

Mensen die vanuit andere landen naar Nederland kwamen, moesten zich vaak aanpassen aan een compleet nieuwe samenleving. Familie bleef achter, raakte verspreid, of had niet de middelen om hulp te bieden die nodig was. De taal, de cultuur en het onbekende systeem maakten het dagelijks leven vaak ingewikkeld.

In die omstandigheden zochten mensen uit de verschillende diaspora steun bij elkaar. Ze deelden eten, herinneringen en rituelen. Ze pasten op elkaars kinderen, hielpen elkaar aan werk en stonden voor elkaar klaar in moeilijke tijden. Zo ontstonden hechte netwerken. Mensen werden tantes zonder dezelfde stamboom te delen, en ze werden broers en zussen in een gedeelde strijd. Deze netwerken waren misschien niet officieel familie volgens de wet, maar zijn in de praktijk echte familie.

Voor velen betekende zo'n zelfgevormde gemeenschap een plek van herkenning, veiligheid en steun. Zeker voor mensen die in Nederland te maken kregen met uitsluiting, racisme of sociaal isolement, bood dit soort familie een gevoel van thuis. Binnen deze gemeenschappen leefde een duidelijke boodschap: als jij valt, dan vangen wij je op.

Gekozen familie in een nieuwe generatie

Niet alleen de eerste generatie migranten bouwde zulke netwerken op. Ook hun kinderen, die in Nederland zijn geboren of opgegroeid, gingen op zoek naar manieren om zich verbonden te voelen. Voor velen van hen voelt het alsof ze nergens helemaal thuishoren. Ze voelen zich niet volledig begrepen door hun ouders, die sterk verbonden blijven met hun land van herkomst, en tradities waar de kinderen verder van zijn verwijderd. Tegelijkertijd worden zij ook niet volledig geaccepteerd door de witte Nederlandse samenleving.

Dat dubbele gevoel, het idee van tussen wal en schip staan, zorgt voor een diep verlangen naar verbondenheid. Veel jongeren zoeken daarom mensen op die soortgelijke ervaringen hebben. Die zoektocht overstijgt cultuur, taal en afkomst. Zeker in het randstedelijke gedeelte van Nederland zoals Amsterdam en Rotterdam ontstaan diverse vriendengroepen, waarin mensen met verschillende culturele achtergronden, genderidentiteiten en seksuele oriëntaties samenkomen. Tot op de dag van vandaag trekken mensen naar de grote steden omdat zij daar hoop vinden.

Deze vriendengroepen groeien vaak uit tot netwerken van zorg en steun. Mensen die je kunt bellen als het tegenzit. Die er zijn tijdens feestdagen. Communities die samen met jou opgroeien in een wereld die je niet altijd begrijpt. Het zijn geen families op papier, maar ze voelen wel zo. Ze zijn gekozen, en juist daardoor zo waardevol.

Een krachtig alternatief

Gekozen families laten zien dat familie meer is dan DNA. Ze vormen een krachtig alternatief voor traditionele gezinsvormen. Ze bewijzen dat zorg, loyaliteit en warmte niet vanzelf ontstaan door een bloedband, maar juist groeien door tijd, aandacht en wederzijds respect.

In een wereld waarin niet iedereen veilig kan zijn binnen het gezin waarin ze geboren zijn, biedt de gekozen familie een vorm van hoop en heling.
Gekozen boven gebroken.
Het is een manier om jezelf opnieuw uit te vinden, samen met mensen die jou écht zien.

Geschreven door: Rochelle van Maanen